blijf wie je bent

Als ik het woord islamofobie hoor, voel ik iets wat me pas de laatste jaren steeds meer is gaan raken. Het is een soort onrust die ik om me heen zie groeien, vooral in mijn eigen omgeving. Wat ik zie, is dat het steeds makkelijker wordt om op een heel negatieve en beangstigende manier over mensen met een islamitische achtergrond te spreken. Het is alsof er een norm is verschoven, een grens is verlegd. 

Aan de andere kant zie ik ook familieleden, vriendinnen en mensen om me heen die zich daadwerkelijk angstig voelen. Ze twijfelen over het openlijk tonen van hun islamitische identiteit. Ze denken nu drie of vier keer na voordat ze een hoofddoek dragen, voordat ze iets uitdragen wat met hun geloof te maken heeft. Vroeger was dat zo anders. Als ik terugdenk aan mijn jeugd, als puber, zelfs nog als volwassen vrouw – ik hoefde daar nooit over na te denken. Een hoofddoek op doen, dat deden mijn vriendinnen gewoon. Zonder angst, zonder twijfel. 

Maar nu, nu, zie ik vriendinnen die werkelijk vrezen voor de bagger die ze over zich heen zullen krijgen als ze hun geloof zichtbaar maken op straat. Of als ze solliciteren en zich afvragen welke gevolgen hun keuze voor een hoofddoek kan hebben. Die angst, die onzekerheid, heeft zich in onze levens genesteld. En dat raakt me diep. Want het is niet alleen in de samenleving; het komt zo dichtbij, het zit in mijn eigen familie. Dat vind ik misschien wel het meest schokkend.

Mijn moeder speelde een grote rol in hoe ik leerde omgaan met zulke uitdagingen. Ze heeft me altijd geleerd om geduldig te zijn, om het goede te doen, om kalm te blijven. Ze heeft me geleerd om niet direct te reageren op pijn of kritiek, om dingen los te laten. Dat was haar manier – een hele rustige, bedachtzame manier van weerbaarheid. En dat was haar islam. Altijd het goede blijven doen, altijd vertrouwen dat het wel goedkomt. Sabber, geduld, dat was de kern van haar geloof en haar opvoeding.

Toch merk ik dat ik het er niet altijd mee eens ben. Zeker niet in deze tijd. Ik heb geleerd dat het soms belangrijk is om juist wél je grenzen aan te geven. Ik probeer mijn kinderen ook te leren dat ze niet alles hoeven te verdragen, dat ze voor zichzelf mogen opkomen. Ik respecteer wat mijn ouders me hebben meegegeven, en ik zie de waarde ervan. Maar ik probeer nu een balans te vinden tussen hun wijsheid en mijn eigen manier van leven. Het geduld en de rust die mijn ouders mij hebben bijgebracht, hebben zeker mijn incasseringsvermogen vergroot. Maar ik weet nu ook dat ik mijn eigen ruimte moet beschermen. Dat ik soms duidelijk moet zijn in het aangeven van mijn grenzen. Dat leer ik mijn kinderen ook.

Voor mijn zoon, bijvoorbeeld, probeer ik het belang van zelfacceptatie mee te geven. Hij moet weten dat hij goed is zoals hij is, als persoon, als moslim, als jongen met Marokaanse roots in Nederland. Dat geldt ook voor mijn dochter. Ik wil dat ze begrijpen dat ze hun identiteit nooit hoeven te verbergen, dat ze altijd trots mogen zijn op wie ze zijn. Ze moeten rekening houden met anderen, maar ook met zichzelf. Dat is wat ik hen wil meegeven.

Als het gaat om mijn eigen islamitische identiteit, laat ik die zien op mijn manier. Soms door mijn kleding, soms door de manier waarop ik anderen benader. Ik draag geen hoofddoek, en ik draag ook weleens korte kleding. Maar ik voel me sterk in mijn kleding, en dat is wat voor mij telt. Soms kies ik ervoor om mijn Marokkaanse identiteit expliciet te laten zien, en dat is niet uit angst, maar uit trots. Ik ben trots op wie ik ben, op mijn achtergrond. En dat wil ik uitstralen, niet alleen voor mezelf, maar ook voor mijn kinderen en de mensen om me heen.

Een klein gebaar, maar iets wat ik belangrijk vind, is het groeten van andere moslimvrouwen. In Amstelveen, waar ik woon, zie je niet veel gesluierde vrouwen. Maar als ik er een zie, dan groet ik haar altijd. Het is een klein teken van erkenning: “Ik zie je.” Dat contactmomentje, hoe kort ook, voelt belangrijk. Het geeft een gevoel van verbondenheid, en dat is wat ik wil uitdragen. Die verbondenheid is een klein verzet tegen de vijandigheid die zo vaak om ons heen heerst.

Als je me vraagt wat de oplossing is voor islamofobie en het huidige anti-moslim sentiment, dan weet ik niet of er één simpele oplossing bestaat. Maar wat ik wel geloof, is dat we onszelf moeten blijven. We mogen niet bang zijn om te zijn wie we zijn. Mijn kinderen wil ik meegeven dat ze zich nooit hoeven te schamen voor hun identiteit. Of dat nu hun islamitische identiteit is, hun Marokkaanse achtergrond, of hun Nederlandse roots – ze mogen trots zijn op wie ze zijn. Ik probeer hen te leren dat ze zichzelf moeten blijven uiten, dat ze zich niet moeten laten wegduwen door angst of vooroordelen.

Ik ben ook realistisch. Ik weet dat niet iedereen te overtuigen is. Sommige mensen blijven vasthouden aan hun angst of hun haat, hoe hard je ook probeert ze te bereiken. En dat begrijp ik. Soms lijkt het alsof niets wat we doen genoeg is om die mensen van gedachten te laten veranderen. Maar ik probeer mijn steentje bij te dragen, hoe klein ook. Als ik één iemand kan laten nadenken, als ik één iemand kan bereiken die zijn mening bijstelt, dan heb ik mijn doel bereikt. Dat is al genoeg voor mij.

Mijn grootste wens voor mijn kinderen, als ik er straks niet meer ben, is dat ze altijd zichzelf blijven. Dat ze hun identiteit nooit verloochenen, dat ze trots blijven op wie ze zijn. Of dat nu hun islamitische, Marokkaanse of Nederlandse identiteit is – het maakt niet uit. Ze moeten weten dat ze goed zijn zoals ze zijn. Dat is de boodschap die ik ze mee wil geven. Het is de basis voor alles: jezelf durven zijn.